Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, ebeveyni tutuklu çocukların hakları konusunda  bir tavsiye kararı yayınladı. Kararda ebeveyni tutuklu olan çocuklarının hakları konusunda önemli açıklamalara yer verildi. Tavsiye kararında, zararına olmaması koşuluyla çocukların ebeveynleriyle düzenli görüşmeleri tavsiye edildi.

Ebeveyni tutuklu çocukların hakları konusundaki düzenlemeler

1989 Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesinin 3(1) fıkrası bu konuda önem taşımaktadır. Madde metni şöyledir:

Aynı Sözleşme’nin 9(3) fıkrasına göre “eğer bu çocuğun yüksek menfaatine ters düşmüyorsa, ebeveynlerinden birinden ya da her ikisinden birden ayrılan bir çocuğun, düzenli olarak ebeveynleri ile direkt kişisel iletişim kurma hakkına saygı duyulmalıdır.”  Sözleşme’nin 12. maddesine göre ise çocukların kendilerini etkileyen konularda, fikir sahibi olma hakları vardır ve bu görüşlere çocuğun yaşı ve olgunluğuna uygun olarak gereken önem verilmelidir.

Avrupa’daki 2.1 milyon çocuğun ebeveyni cezaevinde

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi ebeveyni tutuklu çocukların hakları konusundaki tavsiye kararında Avrupa’da yaşayan yaklaşık 2.1 milyon çocuğun ebeveynlerinden en az birinin cezaevinde bulunduğu belirtildi (Bu konudaki bilgiye buradan ulaşabilirsiniz). Tavsiye kararında bu çocukların yaşadıkları travma, damgalanma, anksiyete vs. durumların kişisel gelişimlerini ve bazen de yaşamlarını tehdit edebildiği vurgulandı.

Konseyin yürütme organı olan Bakanlar Komitesi ebeveyni tutuklu olan çocukların kısıtlı bazı durumlar dışında diğer çocuklarla aynı haklara sahip olduğu yönünde tavsiyesinde bulunmuştur.

Tavsiye kararına göre çocuk-ebeveyn ilişkisinin sürdürülmesi büyük önem taşımaktadır. İlişkinin sürdürülmesi sadece çocuğu değil aynı zamanda hapsedilen ebeveyni, cezaevi personelini ve çevreyi de olumlu yönde etkilemektedir. İlişkinin sürdürülmesi ebeveyni, serbest bırakılma ve sosyal olarak toplumla yeniden bütünleşmeye daha iyi hazırlayarak genel olarak toplumu korur.

Çocukları olan ebeveynlerin tutuklanmasını önlemek için ya da bu tutuklanma durumu kaçınılmazsa tutuklama işleminin daha duyarlı bir şekilde yürütülmesi amacıyla özel kurallar öngörülmüştür. Bir ebeveynin hapsedilmesinin çocuklar üzerindeki etkisini en aza indirmek esas olmalıdır. Bu amaçla, cezaevi yetkilileriyle evden ayrılma sırasında dikkat edilecek bazı kurallar belirlenmiştir. Ayrıca ebeveynin açık cezaevine alınması ve elektronik izleme gibi cezaevlerinden özgürlüğe geçişi kolaylaştıracak tedbirlerin mümkün olduğunca uygulaması tavsiye edilmiştir.

Görüşlerde çocuk hassasiyetleri göz önüne alınmalı

Çocukların normalde tutuklanmayı takip eden bir hafta içinde hapsedilen ebeveyni ziyaret etmelerine izin verilmelidir. Devam eden süreçte de aynen çocuğun okula gitmesinde olduğu gibi düzenli olarak, çocuğun hayatına müdahale etmeden ebeveyninin yanına girebilmesine izin verilmelidir.

Ebeveynlerin tutulduğu cezaevi çocuğun evine mümkün olduğunca yakın olmalı ve ziyaretler, çocuk dostu bir cezaevinde hatta cezaevinin son derece yakınında bir tesiste gerçekleştirilmelidir. Çocuklar ayrıca ebeveynleriyle web kamerası, sohbet, telefon veya diğer teknolojik imkanlar aracılığıyla düzenli olarak iletişim halinde olmalıdırlar.

Tavsiye kararı, Konseye üye devletleri, okul, sağlık ve sosyal yardım hizmetleriyle iletişim kurmak da dahil olmak üzere, çocuklarının ebeveynleriyle etkin bir şekilde iletişim kurmalarını teşvik etmektedir.

Uzmanlaşmış personel görev yapmalı

Cezaevlerinin, özellikle cezaevi ortamına yeni gelen çocuklara rehberlik ve bilgi sağlamak amacıyla çocuklarla ve hapsedilen ebeveynleriyle ilgilenen uzmanlar görevlendirmelidir.

Çocuklara yönelik aramalar daha duyarlı bir şekilde yapılmalı ve çocuklarla temas halinde olan personel özel eğitim almalıdır.

Tavsiye kararında son olarak üye devletlere belli sorumluluklar yüklemektedir. Buna göre yetkili bakanlıkların, çocuk ombudsmanlarının veya diğer organların, hapsedilen ebeveynleri olan çocukların hak ve çıkarlarına saygı göstermelerini sağlamalarını önermektedir.

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, ebeveyni tutuklu çocukların hakları konusunda  bir tavsiye kararı yayınladı.